آن‌چه باید درباره‌ی متفورمین بدانیم/ دکتر محمدرضا رجب‌زاده
نام ژنریک: متفورمین
نام تجاری: گلوکوفاژ، ریومت
چند نکته‌ی مهم درباره‌ی متفورمین
اگر شخص دیابتیک بیماری کلیوی داشته یا در معرض کتواسیدوز دیابتیک باشد، نباید از متفورمین استفاده کند. در صورت وجود بیماری کبدی یا سابقه‌ای از بیماری قلبی، پیش از مصرف متفورمین باید پزشک معالج را در جریان قرار دهد.
گاه بیمار هنگامی که از متفورمین استفاده میکند، دچار اسیدوز لاکتیک می‌شود که بلافاصله در صورت مشاهده‌ی علایم آن باید دارو را قطع کرد. علایم اسیدوز لاکتیک شامل ضعف، افزایش خواب‌آلودگی، برادی‌کاردی، احساس سرما، درد عضلانی، درد اپی‌گاستر، احساس سبکی سر و از حال رفتن ناگهانی (غش) است.
همچنین در مواردی که بیمار به‌علت انجام کارهای تشخیصی رادیولوژی(مانند IVF یا سی‌تی اسکن با کنتراست) احتیاج به تزریق وریدی مواد حاجب دارد، باید متفورمین موقتاً قطع شود.
همچنین گاه ممکن است متفورمین سبب افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود. به‌همین خاطر همیشه یک منبع قند قابل دسترسی (مانند شیر یا آب پرتقال) باید در محل کار یا خانه وجود داشته باشد.
متفورمین یک داروی خوراکی ضد دیابت است که به‌تنهایی به‌هیچ‌وجه برای افراد مبتلا به دیابت نوع I (وابسته به انسولین) مناسب نیست. البته اخیراً تحقیقاتی مبنی بر اینکه استفاده‌ی همزمان از متفورمین باعث کاهش دوز مصرف انسولین می‌شود، گزارش شده ولی این موضوع صددرصد ثابت نشده است. متفورمین همچنین کاربردهای دیگری (به‌طور مثال در درمان نازایی) دارد.
موارد احتیاط و منع مصرف
در موارد نارسایی احتقانی قلب (CHF) احتمال بروز اسیدوز لاکتیک بیشتر است. همچنین افراد سالمند ریسک بالاتری برای ایجاد اسیدوز لاکتیک دارند و در این موارد تجویز متفورمین باید با نهایت احتیاط انجام شود.
احتمال واکنش‌های آلرژیک به متفورمین وجود دارد.
در موارد نارسایی کلیوی، کتواسیدوز دیابتیک، بیماری کبدی و سابقه‌ی بیماری قلبی استفاده از متفورمین ممنوع است.
متفورمین در طبقه‌بندی FDA (سازمان غذا و داروی ایالات متحده‌ی آمریکا) برای استفاده در زنان حامله جزو گروه B قرار دارد. در شیردهی نیز معتقدند که متفورمین در شیر ترشح نمی‌شود اما هنوز بی‌خطر بودن آن برای نوزادان مادران شیرده ثابت نشده است.
متفورمین نباید برای کودکان زیر ۱۰ سال استفاده شود. همچنین نوع آهسته‌رهش آن نباید زیر ۱۷ سال استفاده شود.
نکات مربوط به نحوه‌ی مصرف
مصرف منظم متفورمین در کنار سایر موارد شامل ورزش، رژیم غذایی مناسب و کنترل وزن می‌تواند بسیار موثر باشد. متفورمین معمولاً همراه غذا استفاده می‌شود و بعضی از اشکال آن (نوع آهسته‌رهش یا XR) ممکن است فقط یک بار هنگام شام میل شود.
نوع آهسته‌رهش نباید پیش از قورت دادن جویده یا گاز زده شود زیرا شکسته شدن قرص ممکن است منجر به رها شدن مقدار زیادی از دارو در یک زمان کوتاه شود و احتمال ایجاد هیپوگلیسمی را بالا ببرد.
با استفاده از سنجش منظم قند، می‌توان به مقدار مطلوب متفورمین و اینکه آیا این دارو به تنظیم قند خون کمک کرده است یا نه، پی برد. همچنین گاه لازم است در فواصل ویزیت بیمار، عملکرد کلیوی بیمار نیز با سنجش BUN و کراتینین مورد ارزیابی قرار گیرد.
نکته: در موارد بیماری شدید، مصدومیت یا انجام جراحی ممکن است مقدار نیاز به متفورمین متفاوت باشد. گاه در این موارد لازم است پزشک برای دوره‌ای مصرف متفورمین را قطع و از موارد جایگزین استفاده کند که در این موارد بهترین جانشین، انسولین تزریقی است.
هنگامی که یک وعده‌ی غذایی فراموش شود، هنگام ورزش شدید و نیز نوشیدن الکل باید دقت بیشتری انجام شود زیرا این موارد می‌توانند در همراهی با مصرف متفورمین سبب تشدید هیپوگلیسی شوند.
در موارد کاهش قند خون باید منابع غنی از قند شامل آب پرتقال، ژل گلوکز، آب‌نبات یا شیر در دسترس باشد. در موارد هیپوگلیسمی شدید که شخص قادر به خوردن و آشامیدن نیست، باید از تزریق عضلانی گلوکاگون یا تزریق گلوکز وریدی استفاده شود.
در مواقعی که یک نوبت متفورمین فراموش می‌شود، باید بلافاصله همراه با یک وعده‌ی غذایی سبک مصرف شود. در صورتی که به زمان وعده‌ی بعدی رسیده‌ایم، باید دوز قبلی را حذف کرد و هیچ‌گاه دوبرابر مصرف نشود.
نکته: الکل قند خون را کاهش داده و ریسک اسیدوز لاکتیک را بالا می‌برد به‌همین خاطر باید از نوشیدن الکل در هنگام مصرف متفورمین اجتناب شود.
عوارض جانبی
۱- عوارض خطرناک: ایجاد اسیدوز لاکتیک، آلرژی (کهیر، سختی تنفس، ورم کردن لب و صورت و زبان و حلق که بسیار خطرناک است)، تب و لرز و علایم شبه آنفلوانزا و افزایش سریع وزن. در چنین مواردی باید سریعاً متفورمین را قطع کرد.
۲- عوارض کم‌اهمیت ولی شایع‌تر: سردرد، درد عضلانی، ضعف، تهوع خفیف، استفراغ و اسهال، نفخ و درد معده.
تداخلات دارویی
۱- داروهایی که در صورت استفاده‌ی همزمان با متفورمین می‌توانند باعث ازدیاد قند خون شوند شامل ایزونیازید، دیورتیک‌ها، استروئیدها، فنوتیازین‌ها، داروهای تیروئیدی، OCP (قرصهای خوراکی پیشگیری از حاملگی)، داروهای ضد تشنج، قرصهای لاغری و داروهای ضد آسم، سرماخوردگی و ضد آلرژی‌اند.
۲- داروهایی که می‌توانند باعث کاهش قند خون شوند شامل سولفونامیدها (مانند کوتریموکسازول)، MAOIs (مهارکننده‌های آنزیم منوآمین اکسیداز)، بتابلوکرها و پروبنسید هستند.
۳- داروهایی که ممکن است با متفورمین واکنش ناخوشایند ایجاد کنند شامل فورزماید، نیفدیپین، تریامترن- H، آمیلوراید، پروکسامین آمید، کینیدین، دیگوکسین، سایمتیدین، رانیتیدین، مورفین و وانکومایسین هستند.
Ref: Multum Drug Dictionary
دکتر محمدرضا رجب‌زاده
نشانی: شفت، روبه‌روی مسجد جامع، تلفن: ۷۸۲۲۹۵۹-۰۱۳۲
286 دیدگاه
مهسا · فوریه 27, 2011 در 6:33 ب.ظ
سلام من ۲۱سال سن دارم وتخمدان پلیکیستیک دارم که۳سال است قرصهایLDیاسمین استفاده میکنم الان مجردم خیلی نگران حاملگی بعد هستم مادرم هم بعد از من دچار نازای شد که البته رفع شد ایا بعد از مصرف متوفرمین به حالت اول برمیگرده در مورد حاملگی چی میشه به من جواب بدین؟
Rashtgps 2 · آوریل 11, 2011 در 11:28 ق.ظ
پاسخ دکتر شیرین(معصومه) اصغرنیا به مهسا: تخمدان پلی کیستیک یک مشکل قابل حل بوده متفورمین ادامه داده و نگران نازائی نباشید راهکار دارد.
مهسا · فوریه 27, 2011 در 6:44 ب.ظ
سلام از اشناهام دچار مشکل نازایی شده که یک بار با IUIیک ماه هامله شد که بعد متوجه شدخارج رهم بوده و لوله ها دچار اسیب شدن و عمل شد و بعد از یک سال بعد چند IUIویک IVFناموفق با IVF دوم سه ماه هامله شد ۲قلو و رشد بچه ها خوب بود ملی بعد از مراجعه اخر دکتر گفته بود بچه ها رشد نکردن ودر شکم مردن می خواسم بدونم دلیلش جی بوده و ایا دیگه حامله میشه واگر بشه امکانش هس دوباره اینجور شه؟باید جیکار کنیم>>>>>>>>>>>>؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
Rashtgps 2 · آوریل 11, 2011 در 11:29 ق.ظ
پاسخ دکتر شیرین(معصومه) اصغرنیا به مهسا: شایعترین علت مرگ جنینها اختلال کروموزومی است و شاید سن دوست شما بالای ۳۵ سال باشد ولی درکل نگران کننده نیست.
مریم · فوریه 27, 2011 در 10:43 ب.ظ
سلام من چند ساله که پلیکیستیک دارم قرصهای مختلفی از جمله سیپروترون استات وکمپوند واسسپیرونولاکتون در دوره های مختلف زمانی استفاده کردم و مدتی بعد دوباره بعد از قطع دارو شروع شد.الان ۲ ساله ازدواج کردم و میخوام باردار شم دکتر برایم متفورمین و استات و اسپیرونولاکتون و اتینل استرادیول تجویز کرده. لطفا در مورد این نسخه نظر بدین.
Rashtgps 2 · آوریل 11, 2011 در 11:27 ق.ظ
پاسخ دکتر شیرین(معصومه) اصغرنیا به مریم: برای بارداری فقط ادامه متفورمین وسپس داروهای محرک تخمک گذاری لازم است .
آنیتا · فوریه 27, 2011 در 11:08 ب.ظ
سلام من به خاطرتنظیم نبودن پریود مدتیه متفورمین میخوزم مرتب تهوع و دل پیچه دارم چیکار کنم عوارضش کمتر بشه ممنون
Rashtgps 2 · مارس 4, 2011 در 9:37 ق.ظ
پاسخ به آنیتا: علائم فوق از عوارض متفورمین است. دارو را کم کنید از روزی دو نصف شروع کنید و در طی اهفته به ارامی به میزان تجویزی پزشک برسانید عوارض کم می شود.
مهسا · مارس 4, 2011 در 12:23 ب.ظ
میشه لطف کنید جواب منم بدید در شرایط بدی هستم
elham · مارس 10, 2011 در 5:13 ب.ظ
سلام من ۲۲ سالمه به علت پریود نامنظم به دکتر مراجعه کردم و متوجه شدم تخمدان پلی کیستیک دارم و روزی ۳ تا متفورمین طبق دستور پزشک مصرف میکنم . از زمان شروع اسهال سیاه رنگ دارم خواستم بدونم این مشکلی نداره؟
Rashtgps 2 · مارس 11, 2011 در 3:52 ب.ظ
پاسخ به الهام: لطفا هرچه سریعتر به پزشک معالختان مراجعه کنید.
sara · مارس 13, 2011 در 3:52 ب.ظ
سلام من ۲۱سالمه و به خاطر تخمدان پلی کیستیک روزی ۲ تا متفورمین مصرف میکنم . میخواستم بدونم مصرف قرص های پیشگیری از بارداری اورژانسی در مدت درمان ممکنه چه ضرری داشته باشه؟
Rashtgps 2 · آوریل 11, 2011 در 11:25 ق.ظ
پاسخ دکتر شیرین(معصومه) اصغرنیا به سارا: مشکلی نیست.
آناهیتا · مارس 16, 2011 در 11:06 ب.ظ
با سلام.مدت کوتاهی است که اقدام به باردار شدن کردم در ضمن پریود نامنظمی هم دارم.lپیش متخصص رفتم احتمال می دهد که تنبلی تخمدان دارم و قرص متفورمین را برایم تجویز کرد.آیا مصرف این قرص ضرری ندارد.
Rashtgps 2 · آوریل 8, 2011 در 11:39 ب.ظ
پاسخ به آناهیتا: این قرص برای تنطیم کارکرد تخمدان شما تجویز شده است.
مارال · آوریل 5, 2011 در 7:45 ب.ظ
باسلام خیلی ممنون از سایت خوبتون اطلاعات خوبی گرفتم من ۳۲ سالمه دو فرزند دارم که دومی میلومننگوسل داره حدود دو ساله که ۳_۴ ماه یکبار پریود میشم رفتم دکتر متفورمین تجویز کرده وقتی میخورم احساس ضعف و لرزش میکنم که اب قند میخورم خوب میشم قصد دارم شش ماه دیگه باردار بشم ایا مصرف این قرص تاثیر بدی روی جنین نمیگذارد؟با تشکر
Rashtgps 2 · آوریل 8, 2011 در 11:27 ب.ظ
پاسخ به مارال: متفورمین معمولا کاهش قند نمی دهد. اما بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. ضمنا مصرف قرص های فوق در بارداری ممنوع است. البته به نظر می رسد که داروی فوق برای تنظیم تخمک گذاری باشد و سپس قطع شود.
نیلوفر · آوریل 7, 2011 در 7:58 ق.ظ
امروز رفتم سونوگرافی و اندازه فولیکول من ۱۳ بود. سوال من اینه که در روزهای بعد اندازه فولیکول چقدر زیاد می شه؟ مثلا روز بعد می شه۱۴ یا ۱۵ یا ۱۶
Rashtgps 2 · آوریل 11, 2011 در 11:23 ق.ظ
پاسخ دکتر شیرین(معصومه) اصغرنیا به نیلوفر: بستگی به سیکل قاعدگی شما دارد آیا منظم است؟ داروی خاصی مصرف میکنید؟
جواد · آوریل 14, 2011 در 10:42 ق.ظ
من برای درمان جوشهای صورتم پیش دکتر رفتم و دکتر برام متفورمین تجویز کرده ایا متفورمین برای جوشهای صورت مفیده ؟
و اینکه من ۵۰ کیلو وزن دارم و کلا لاغرم و یکی از عوارض متفورمین لاغریه به نظرتون چکار کنم؟
جواد · آوریل 14, 2011 در 10:47 ق.ظ
من برای درمان جوشهای صورتم پیش دکتر رفتم و دکتر برام متفورمین تجویز کرده ایا متفورمین برای جوشهای صورت مفیده ؟
و اینکه من ۵۰ کیلو وزن دارم و کلا لاغرم و یکی از عوارض متفورمین لاغریه به نظرتون چکار کنم!؟
ژاله · آوریل 15, 2011 در 12:23 ب.ظ
خانمی ۲۷ساله هستم که ۵سال است ازدواج کرده ام ولی در طی این مدت باردار نشده ام دکتر مشکل من را کوچک بودن فولیکول هایم تشخیص داده ومتفورمین تجویز کرده آیا این دارو به من کمک میکند؟
طاهره · آوریل 17, 2011 در 9:40 ق.ظ
با سلام من طاهره ۲۴ سالمه ۷ ماهی میشه برای بارداری جلوگیری نمیکنم ۳ سالی میشه ازدواج کردم بد از سه ماه باردار شدم که خود ب خود سقط شد بد از سقطم جلو گیری نکردم تا امروز که سونو دادم گفتن به تنبلی تخمدان دچارم بنظر شما چکار باید بکنم مدت ۳ روزه لکه خون میبینمم ماهای قبلی اصلا اینجوری نبودم بنظر شما برای بارداری مشکل ایجاد میکنه؟
زهرا -28 سال-متاهل از دو سال پیش · آوریل 17, 2011 در 1:16 ب.ظ
با عرض سلام و ضمن تشکر از زحمات بی شائبه شما عزیزان
اینجانب از سن ۱۴ سالگی که پریود شده ام از همان ابتدا پریود های نامنظم داشته ام و حتی تا ۴ ماه نیز تاخیر در پریود داشته ام.قبل از ازدواج یک سری پلیکیستیک داشتم که با مصرف قرص LD برطرف شدند و پریود هایم منظم شدند.ولی به دلیل تنبلی تخمدان هایم قرص های LD را ادامه ندادم. بعد از ازدواج به صورت طبیعی پیشگیری از بارداری کرده ام(دو سال است که ازدواج کرده ام) و مجدداً برای تاخیر در پریود هایم به پزشک که مراجعه کردم قرص های پروژسترون به من داد که به مدت سه ماه خوردم ولی در ماه سوم مجدد پریودم به عقب افتاد که پیرو مراجعه به پزشک قرص های متفورمین ۵۰۰ به تعداد ۱۰۰ عدد تجویز کردندکه روزانه یک عدد مصرف شود و اعلام کردند که بهتر است سریعتر باردارد شوم.
سوال من این است که اگر من تا دوسال دیگر نیز نخواهم باردار شوم آیا احتمال این وجود دارد که دیگر نتوانم باردار شوم؟و راه حل مناسب برای منظم کردن پریود هایم چیست؟
مریم · آوریل 17, 2011 در 2:14 ب.ظ
سلا م و با عرض خسته نباشید.من دختری ۲۶ ساله هستم تقریبا جند سال دوره ی عادت ماهانه ام نامنظم هستُ دوماه پیش رفتم تنبلی تخمدان داشتم دکتر قرص متفورمین و دادن بعد یه هفته مصرف کردن سرفه وخس خس سینه داشتم فکر میکردم حساسیت فصلی باشه البته من الرژی هم دارم قرص انتی هیستامین مصرف میکنم .رفتم دکتر برای سرفه ام اما بازم بینهایت سرفه داشتم حتی شبا کلی سرفه میکردم بارفتن به نزد دکتر الرژی بازم خوب نشدم.علت میتونه قرص متفورمین باشه مرسی از راهنمایی شما.
مهوش · آوریل 18, 2011 در 6:59 ق.ظ
با سلام و تشکر فراوان بابت مطالب مفیدتون
۱۳ ساله بودم که برااولین بار پریود شدم اما قطع شد تا ۳-۴ ماه.با مراجعه به پزشک و مصرف آمپول و قرصهای پیشگیری مرتب شد ولی به محض قطع کردن دارو، عادتم قطع میشد و اگه مصرف نمیکردم هیچوقت نمیشدم.یکسال ونیم هست ازدواج کردم و تا قبلش با انواع مختلف قرص پریود میشدم اما از عوارض ناباروری ترسوندنم و بعد از ازدواجم به دکتر دیگه ای مراجعه کردم و با آزمایش متوجه شد که PCO هستم و متفورمین تجویز کرد که با نصف شروع کنم و بعداز ۲ ماه به ۳ وعده در روز برسونم و اصرار شدیدی دارن که بذارم باردار شم در حالیکه خودم و همسرم اصلا قصد بچه دار شدن،حداقل تا ۲ سال دیگه را نداریم.لاغر هستم .از یکسال پیش که این دارو را مصرف میکنم، لاغرتر هم شدم و بدنم خیلی نسبت به هر بیماری ضعیف شده و در کل از وضعیت جسمی خودم راضی نیستم در ضمن در شروع عادت درد و تهوع و ضعف خیلی شدیدی میگیرم و تا یک روز از پا می افتم.میخاستم اولا درمورد باردار شدنم راهنماییم کنید ثانیا اگه داروی دیگه ای میشه مصرف کنم یا داروی مکملی که جلوی ضعیفتر شدنما بگیره و تقویتم کنه هست،لطف کنید معرفی کنید.از اینکه طولانی شد عذر میخام اما خاستم شرح کاملی بدم و راهنمایی کاملی بگیرم.
متشکرم
مهوش · آوریل 18, 2011 در 7:02 ق.ظ
راستی ۲۷ سالمه و همسرم ۳۱ ساله
MALIHE · آوریل 20, 2011 در 10:28 ق.ظ
سلام خانم دکتر ۰ من ۳۰ سالمه و مدت ۸ ماهه ازدواج کردم و از روز اول جلوگیری نداشتم فقط به محض ارگاسم همسرم منی او خارج میشه . چند ماهیه که پریودیم ۳ تا ۴ روز زودتر شده ولی قبل از اون مرتب بوده ضمنا” الان لکه بینی هم قبل از شروع پریودی دارم .به متخصص زنان مراجعه کردم برای عدم بارداری۳ تاآمپول استرادیول با فاصله زمانی ۴ روز و ۲۰ عدد قرص مدروکسی روزی ۳ تا تجویز شده و دکتر اعلام کرد روز ۳ پریودی برم پیشش تا به قول خودش هواگیری کنه . می خواستم بدونم ۱- دلیل نامنظمی پریودی۲- علل خروج منی به محض ارگاسم ۳- علت لکه بینی ۴- آیا هواگیری ضرری ندارد . ممنون میشم اگه جواب همه سوالام و بدین . با تقدیم احترام
دیدگاه‌ها بسته است.