مشاور وزیر بهداشت: راهنماهای بالینی مهم‌ترین ابزار پزشک خانواده است/ دکتر رقیه حج‌فروش

سایت انجمن پزشکان عمومی رشت: با تدوین و انتشار ۲۰ جلد نخست از مجموعه‌ کتاب‌های «راهنمای بالینی مبتنی بر شواهد» در دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی از بزرگ‌ترین گام‌ها برای پیاده‌سازی نظام سطح‏‌بندی و ارجاع به محوریت پزشک خانواده برداشته شد.
در مراسم رونمایی از این مجموعه که سه‌شنبه ۴ آذر ۹۳ در ساختمان ستاد مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، دکتر ایرج حریرچی، قائم‌مقام و معاون کل وزارت بهداشت، تهیه‌ی این راهنماها برای پزشکان خانواده را بااهمیت‌تر از اجرای مرحله‌ی اول طرح تحول نظام سلامت دانست و گفت: «طبق سیاست‌های کلی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و طبق قانون برنامه‌ی پنجم، نظام بهداشتی- درمانی کشور مکلف به نهادینه‌سازی راهنماهای بالینی در طبابت است که بر این اساس، نظام ارجاع و پزشک خانواده شکل ‌گرفته است. امیدواریم استفاده از راهنماهای بالینی در کشور نهادینه شود و پزشکان مبتنی بر این راهنماها تدریس کنند و مردم هم ارایه‌ی خدمات را مبتنی بر راهنمای بالینی و بر اساس سطوح ارجاع قبول کنند که البته این مساله نیازمند فرهنگ‌سازی در کل جامعه است.»
با توجه به اهمیت تدوین این راهنماها به‌ویژه برای همکاران پزشک عمومی و نقش آن در برنامه‌ی پزشک خانواده، برای اطلاع بیشتر از سیر تدوین و ویژگی‌های این مجموعه، پرسش‌های خود را در این‌باره با دکتر سعید تاملی، مشاور وزیر بهداشت در امور پزشکان عمومی، در میان گذاشتیم. دکتر تاملی که خود به‌عنوان معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و یکی از مسوولان تدوین این گایدلاین‌ها در این مراسم لوح تقدیر دریافت کرد، در گفت‌وگو با ماهنامه‌ی «پزشکان گیل» (ش ۱۳۳، آبان ۹۳) با تاکید بر اهمیت تدوین این مجموعه در راستای اجرای قانون برنامه‌ی پنجم توسعه مبنی بر مکلف بودن نظام بهداشتی- درمانی در نهادینه‌سازی پروتکل‌های طبابت گفت: «راهنماهای بالینی مبتنی بر شواهد مهم‌ترین ابزار در ارتقای کیفیت خدمات پزشکان خانواده و کاهش هزینه‌های بی‌مورد است و ساختار نظام جامع ارتقای کیفیت منوط به وجود یک برنامه‌ی منسجم تدوین این راهنماها در کشور است.»
دکتر تاملی درباره‌ی پیشینه‌ی این کار گفت: «سابقه‌ی تصمیم‌گیری برای تدوین و تهیه‌ی راهنما‌های بالینی به زمانی برمی‌گردد که قرار بود طرح پزشک خانواده‌ی شهری (نسخه‌ی ۰۲) در استان و شهر تهران اجرا شود. کار ستادی تدوین این برنامه‌ را معاونت بهداشتی دانشگاه‌ علوم‌ پزشکی تهران به‌عهده گرفت و بدین منظور با دبیرخانه‌ی تحقیق و توسعه‌ی سیاستهای دانشگاه، مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌، اعضای هیات علمی و دپارتمان‌های مختلف تماس گرفته شد تا راهنماهای بالینی کاربردی برای بیماری‌های شایع کشور تدوین شود و پزشکان خانواده بتوانند در سیر درمان و مدیریت بیماری‌ها از آن‌ها استفاده کنند. خوشبختانه‌، علی‌رغم تعلیق برنامه‌ی پزشک خانواده‌ی شهری از آن‌جایی که این کار اساسی، حیاتی و نیاز برنامه‌ی پزشک خانواده و پزشکان عمومی بود، پیگیری متوقف نشد تا این مجموعه‌ی تدوین شود.»
مشاور وزیر بهداشت در امور پزشکان عمومی با بیان این‌که مجموعه‌ی حاضر مبتنی بر شواهد علمی روز، تطبیق این شواهد با شرایط بومی کشور و استفاده از نظرات و تجربیات اساتید و خبرگان تدوین شده است، حجم کم راهنماها و اعتبار نویسندگان را از ویژگی‌های مجموعه دانست و درباره‌ی ادامه‌ی این روند برای سایر بیما‌ری‌ها گفت: «این کار جزو برنامه‌های اساسی و مهمی است که قرار است ادامه یابد. از این‌رو هم تعداد گایدلاین‌ها افزایش می‌یابد و هم گروهی موظف خواهد شد که بر اساس برنامه‌های علمی روز دنیا، کار بازنگری و تجدید نظر این دستورالعمل‌ها را به‌عهده گیرد.»
وی با بیان این‌که تدوین این برنامه‌ها کاری علمی و جمعی است و انجمن‌های علمی نیز می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند، در پاسخ به پرسش «پزشکان گیل» مبنی بر الزامات قانونی احتمالی درباره‌ی این گایدلاین‌ها پاسخ داد: «یکی از پیشنهاد‌های ما این است که این راهنماهای بالینی مبنای پرداخت بیمه‌ها قرار گیرد. همچنین می‌توان نظام پرداخت مبتنی بر عمکلرد را بر اساس آن تعریف کرد و در دادگاه‌های انتظامی نظام پزشکی برای رسیدگی به پرونده‌ها‌ی قصور یا تخلفات پزشکی آن را مبنا قرار داد. علاوه بر این، مجموعه‌ی حاضر در آموزش پزشکی برای تدریس و توانمندسازی دانشجویان مفید است و حتی در نظام سلامت می‌تواند مبنای ارتقای شغلی کارمندان شود.»
دکتر تاملی در پایان از ارسال این مجموعه به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور خبر داد و گفت: «نسخه‌های پی‌دی‌اف این مجموعه در سامانه‌ی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به نشانی health.tums.ac.ir قابل دریافت است.»

۲۰ جلد نخست از مجموعه‌ راهنماهای بالینی مبتنی بر شواهد
۱٫ برخورد با آنمی فقر آهن
۲٫ استئوپروز
۳٫ برخورد با بیمار مبتلا به خشونت صدا
۴٫ سوءهاضمه
۵٫ غربالگری سرطان کولورکتال
۶٫ عفونت‌های ادراری
۷٫ آنافیلاکسی
۸٫ سردرد وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم
۹٫ تشخیص، درمان و پیشگیری پنومونی
۱۰٫ عفونت هپاتیت B
۱۱٫ ضربه به سر
۱۲٫ تشخیص و مدیریت سردرد در بالغین
۱۳٫ تشخیص و مدیریت تشنج در بالغین
۱۴٫ آلرژی غذایی
۱۵٫ برخورد با فشار خون بالا
۱۶٫ اختلال اضطراب فراگیر و اختلال هراس
۱۷٫ برخورد با اختلال چربی خون
۱۸٫ تشخیص و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری
۱۹٫ دیابت
۲۰٫ هیرسوتیسم