در پی درخواست پزشکان گیلان، سازمان نظام پزشکی خواستار توقف طرح «پزشک امین» شد

۹۰/۱۰/۳٫ به‌دنبال بررسی طرح «پزشک امین» تامین اجتماعی در جلسه‌ی امروز شورای‌عالی نظام پزشکی کشور، سازمان نظام پزشکی خواستار توقف این طرح تا زمان رفع ابهامات حقوقی آن شد.
همان‌طور که پیش از این نیز در اخبار سایت انجمن پزشکان عمومی رشت منتشر شده بود، اجرای این طرح به درخواست نمایندگان پزشک عمومی شورای‌عالی نظام پزشکی در نشست پیشین این شورای مطرح شده بود که در آن‌جا مصوب شد پس از دیدار دکتر علیرضا زالی، قائم مقام ریاست سازمان نظام پزشکی و معاون نظارت و برنامه‌ریزی این سازمان، با نمایندگان شورای هماهنگی انجمن‌های پزشکان عمومی گیلان، این طرح در دستور نشست آینده قرار گیرد. دیدار مذکور روز شنبه ۹۰/۹/۱۹ انجام شد و طی آن دکتر مهران قسمتی‌زاده و دکتر حمید طهماسبی‌پور، رییس و نایب رییس شورای هماهنگی انجمن‌های پزشکان عمومی گیلان، با تشریح طرح جدید تامین اجتماعی، ضمن اعلام مواضع پزشکان عمومی استان مبنی بر ضرورت توقف آن تا انجام اصلاحات لازم، در مورد راهکارهای پیش رو با قائم مقام سازمان نظام پزشکی رایزنی کردند.
به‌دنبال نشست امروز شورای‌عالی نظام پزشکی، دکتر زالی طی مصاحبه‌ی که امروز در ایسنا منتشر شد، مواضع سازمان نظام پزشکی در برابر طرح «پزشک امین» تامین اجتماعی را به‌شرح زیر اعلام کرد:

«پزشک امین» طرحی نو یا تکرار داستانی فراموش شده؟
قائم مقام نظام پزشکی:
تجربه تلخ «پزشک معین» تکرار نشود
اجرای طرح پزشک امین تا رفع ابهامات حقوقی متوقف شود
قائم مقام سازمان نظام پزشکی با تاکید بر آنکه هر مداخله‌ای در نظام سلامت باید با تایید وزارت بهداشت باشد، درباره طرح پزشک امین سازمان بیمه تامین اجتماعی گفت: لازم است تا زمان رفع ابهامات حقوقی اجرای طرح پزشک امین متوقف شود.
دکتر علیرضا زالی در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، با اشاره به تاکید برنامه توسعه پنجم بر ایجاد تمرکز در تولیت و سیاستگذاری حوزه سلامت، گفت: در قانون برنامه پنجم توسعه بر نقش وزارت بهداشت به عنوان عامل اصلی در سیاستگذاری و ابعاد حاکمیتی حوزه سلامت مورد تصریح واقع شده است. بر این اساس در قانون توسعه پنجم، طراحی نظام درمانی کشور و طراحی سامانه جامع خدمات همگانی سلامت با اولویت نظام ارجاع و پزشک خانواده جزو وظایف وزارت بهداشت برشمرده شده تا نقش حاکمیتی وزارت بهداشت در ابعاد سیاستگذاری سلامت عملیاتی شود.

هر مداخله‌ای در نظام سلامت باید با تایید وزارت بهداشت باشد
وی ادامه داد: بحث خرید راهبردی خدمات توسط دستگاه‌های ذینفع حوزه سلامت نیز از دیگر مواردی است که قانونگذار در جهت طراحی فضای رقابتی و افزایش کیفیت ارایه خدمات در برنامه پنجم توسعه مد نظر قرار داده است. بر این اساس هر گونه مداخله در نظام بهداشتی – درمانی کشور علی‌القاعده باید با هماهنگی، تایید و تاکید وزارت بهداشت صورت گیرد.

طرح پزشک امین، موازی‌ کاری با فرایندهای فعلی حوزه سلامت است
قائم مقام سازمان نظام پزشکی در ادامه به طرح «پزشک امین» که چندی است اجرای آن از سوی سازمان تامین اجتماعی عنوان شده، اشاره کرد و گفت: حتی اگر خدشه به طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع مورد نظر طراحان اصلی طرح پزشک امین نباشد اما از آنجا که مباحثی همچون مبانی نظری، قطع ارتباط مالی میان پزشک و بیمار، افزایش قدرت انتخاب بیمه شدگان، افزایش کیفیت ارایه خدمات و هدفمندی سازی نظام بهره‌وری در خدمات درمانی مورد نظر طراحان این طرح در تامین اجتماعی بوده است، این آسیب بالقوه جهت اختلال در طرح ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع وجود خواهد داشت. بر این اساس به نظر می‌رسد طرح پزشک امین تامین اجتماعی ماهیتا حتی اگر قالب مشابه پزشک خانواده را نیز به خود نگیرد، به دلیل برخی وجوه اشتراکی، مشابهات و همپوشانی با طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع به نوعی امکان بروز موازی کاری در فرایندهای فعلی حوزه سلامت را فراهم خواهد ساخت.
وی در این باره ادامه داد: البته ماهیت طرح پزشک امین سازمان تامین اجتماعی که ظاهرا بر اساس برخی از سیاستگذاری‌های درون حوزه تامین اجتماعی صورت پذیرفته بر مبنای ارایه خدمات مطلوب‌تر به بیمه شدگان تامین اجتماعی است اما از آنجا که امکان تفکیک واقعی آن در صحنه ارایه خدمات بهداشتی – درمانی کشور بسیار مشکل خواهد بود، عملا منجر به بروز مداخلاتی در سایر ساختارهای متداول ارایه خدمات فعلی خواهد شد.

جذابیت‌های مالی طرح پزشک امین برای پزشکان عمومی، عملا تحقق ناپذیر است
به گفته دکتر زالی، اگرچه در قالب طرح پزشک امین تامین اجتماعی نکات مثبتی از قبیل آزادی انتخاب پزشک توسط بیمار و بهره‌وری از ظرفیت‌های بخش خصوصی وجود دارد، اما در عمل مشخص شده که جذابیت‌های مالی این طرح برای پزشکان عمومی به صورت واقعی تحقق ناپذیر خواهد بود و عملا میزان تخلیص شده وجوه دریافتی پزشک در این طرح به مراتب کمتر از موارد مورد نظر، تخمین زده می‌شود.
قائم مقام سازمان نظام پزشکی در ادامه به نقش سازمان بیمه تامین اجتماعی در اجرای برنامه ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع اشاره کرد و گفت: از آنجا که سازمان تامین اجتماعی در کنار سایر سازما‌ن‌های بیمه‌گر در طراحی و مشارکت طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع از بازیگران اصلی تلقی می‌شود، منطقا به نظر می‌رسد منابع و انرژی‌های موجود در کنار اعتبارات سازمان تامین اجتماعی اگر در اختیار طرح ملی پزشک خانواده قرار گیرد، بر کارایی و سرعت شکل گیری برنامه پزشک خانواده کمک افزون‌تری خواهد کرد. بنابراین این نگرانی وجود دارد با اجرای طرح پزشک امین در درون ساختار تامین اجتماعی، بخش عمده‌ای از منابع در کانال و مداری غیر از برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع مصروف شود.

نگاه نگران پزشکان عمومی برای ورود به طرح پزشک امین تامین اجتماعی
وی با اشاره به نگرانی‌های پزشکان عمومی استان گیلان از اجرای طرح پزشک امین سازمان بیمه تامین اجتماعی در این استان، ادامه داد: با توجه به اینکه مقرر شده است طرح پزشک امین از سوی سازمان بیمه تامین اجتماعی در استان گیلان به اجرای آزمایشی گذاشته شود، جلسه‌ای با حضور همکاران پزشکان عمومی در این استان به عمل آمد. در این زمینه نگرانی‌هایی میان پزشکان عمومی استان گیلان وجود دارد. بر این اساس مباحثی مانند وجاهت اصلی قانونی این طرح، همپوشانی طرح پزشک امین با سایر طرح‌های نظام سلامت، همراهی دانشگاه علوم پزشکی مربوطه، ضمانت اجرایی جهت تحقق پاسخگویی مربوطه در استان، امنیت شغلی جامعه پزشکی و بحث ثبوت و استمرار این طرح در آینده از دغدغه‌های نظام پزشکی استان گیلان و پزشکان عمومی این استان است که مراتب به سازمان نظام پزشکی کل نیز منعکس شده است.

اجرای طرح پزشک امین تا رفع ابهامات حقوقی متوقف شود
دکتر زالی ادامه داد: بر این اساس، به منظور فراهم سازی وجاهت‌های قانونی و رفع ابهامات مربوطه به ویژه با هماهنگی وزارت بهداشت، لازم است ستاد کشوری در این زمینه تصمیم مقتضی را اتخاذ کند. پیشنهاد سازمان نظام پزشکی بحث توقف فعلی طرح در استان مربوطه است تا مبانی مربوط به ابهامات کشوری آن از ابعاد حقوقی مرتفع شود و سپس در صورتی که ضمانت‌های لازم در این زمینه تامین و هماهنگی و تایید وزارت بهداشت جلب شود، طرح به پزشکان عمومی عرضه شود.
وی ادامه داد: از آنجا که به نظر می‌رسد ماهیت طرح پزشک امین نوعی حالت simulation مانند در بحث سطح بندی خدمات و ارایه خدمات درمانی به بیماران در قالب‌های مشابه نظام پزشک خانواده خواهد داشت، لازم است این طرح برای اجرا، به طور جدی توسط وزارت بهداشت مورد تایید و تاکید قرار گیرد.

تجربه تلخ طرح «پزشک معین» تامین اجتماعی تکرار نشود
دکتر زالی به تجربه طرح پزشک معین که چند سال گذشته از سوی سازمان تامین اجتماعی در استان‌های مختلف کشور به اجرا درآمد، به عنوان تجربه‌ای ناموفق اشاره کرد و گفت: این طرح نیز از‌‌ همان ابتدا مخالفت سازمان‌های نظام پزشکی مربوطه و وزارت بهداشت را در بر داشت. هر اقدامی که به نوعی مداخله در حوزه سلامت تلقی شود و با جنبه‌های مبتنی بر شواهد ملحوظ نباشد، می‌تواند به جای فرصت، آثار تهدیدآمیزی در نظام سلامت به دنبال داشته باشد. تجربه تلخی که از بحث «پزشک معین» در پاره‌ای از استان‌ها موجود است و عملا منجر به تعطیلی این طرح در کشور شد، می‌تواند تجربه مناسبی باشد که اگر برای اجرای مداخلات حوزه سلامت، مشارکت صاحبان فرایند جلب نشود، آن مداخله همراه با ناکامی خواهد بود.
قائم مقام سازمان نظام پزشکی افزود: پیشنهاد مشخص آن است که برخی از جنبه‌های مثبت طرح پزشک امین که در طرح ملی پزشک خانواده کمتر مورد توجه قرار گرفته، از قبیل قدرت انتخاب بیماران و مشارکت همه آحاد بخش خصوصی ارایه دهنده خدمات، توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در الگوی مورد توافق با وزارت بهداشت (الگوی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع) مد نظر قرار گیرد و به جای اجرای طرح پزشک امین، جنبه‌های مربوطه به صورت نکات ترمیمی در طرح پزشک خانواده مورد استفاده قرار گیرد و اعتباراتی که برای اجرای طرح پزشک امین طراحی شده در اجرای طرح بزرگ و ملی پزشک خانواده به کار گرفته شود.
وی ادامه داد: یکی از نگرانی‌ها آن است که در صورت استقرار طرح پزشک امین و همچنین از آنجا که ممکن است در هر استان به صورت همزمان طرح پزشک خانواده نیز اجرا شود، در آینده شاهد تداخل جدی در اجرای این طرح‌ها خواهیم بود؛ به این ترتیب علاوه بر ایجاد تفرق و پراکندگی اعتبارات، اختلال در فرایندهای جاری نظام سلامت نیز ایجاد خواهد شد. بر این اساس استقرار طرح پزشک امین، می‌تواند از ابعاد مدیریتی و اجرایی مشکلاتی را به صورت پراکندگی در هر استان به دنبال داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد که اگر سازمان تامین اجتماعی جهت تکریم بیمه شدگان خود، بنا دارد طرحی را انجام دهد و با توجه به اینکه آثار مترتبه مداخلات در نظام سلامت معمولا فراگیر‌تر از یک حوزه در درون سازمان تامین اجتماعی است، جهت اینکه این امر منجر به بروز اختلال در نظام ارایه خدمات بهداشتی – درمانی متداول نشود، لازم است در این زمینه هماهنگی‌های لازم را با وزارت بهداشت انجام دهد.
دکتر زالی ادامه داد: از آنجا که مسوولان ارشد وزارت بهداشت و بخش‌های مدیریتی که در حال حاضر درگیر طرح پزشک خانواده هستند، با کلیات اجرای طرح پزشک امین موافقت ندارند، بالطبع اجرای این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. همچنین پزشکانی که قرار است در اجرای طرح پزشک امین شرکت کنند به دلیل تردیدهای که در ادامه و استمرار این طرح وجود دارد، با نگاه نگران برای ورود به این طرح به سر می‌برند و در حال حاضر یک نوع نگرانی در مجموعه پزشکان عمومی استان گیلان ایجاد شده است.
وی افزود: به همین دلیل سازمان نظام پزشکی ضمن تاکید بر اجرای مفاد قانون برنامه پنجم توسعه و پرهیز از هر گونه مداخلاتی که می‌تواند ولو به صورت غیرتعمدی در امر سیاستگذاری وزارت بهداشت خدشه وارد کند، پیشنهاد می‌کند که مبانی نظری، قانونی، حقوقی، عملیاتی و اعتباری طرح پزشک توسط مسوولان ارشد سازمان تامین اجتماعی به مشورت با وزارت بهداشت گذاشته شود و در صورتی که تصمیمی مشترک حاصل شد، مراتب به استان پایلوت منتقل شود. در مجموع از آنجا که در حال حاضر چنین شرایطی مهیا نیست، توقف طرح و استمهال آن در استان گیلان از سوی رییس شورای هماهنگی نظام پزشکی استان گیلان و فعالان صنفی پزشکی عمومی این استان مطرح شده و مراتب به سازمان نظام پزشکی نیز منعکس شده است. این امر در شورای عالی نظام پزشکی نیز مورد تبادل نظر قرار گرفت و اجماع اعضای شورا بر این بود که اجرای فعلی این طرح به دلیل حجم بالای نگرانی‌های پزشکان عمومی استان مربوطه می‌تواند به بروز مشکلاتی در آینده منجر شود.

به نظرات پزشکان عمومی در طرح پزشک خانواده و دیگر طرح‌های مشابه توجه شود
دکتر زالی ادامه داد: به هر حال به نظر می‌رسد که در اجرای هر طرحی در نظام سلامت اعم از طرح ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع با سایر طرح‌های مشابه، در صورتی که نظرات صاحبان فرایند به صورت مشارکت جویانه جلب نشود، همواره خطر عدم توفیق طرح را به همراه خواهد داشت. بنابراین لازم است نظرات همکاران پزشکان عمومی در سراسر کشور هم در ابعاد طرح پزشک خانواده و هم در مورد سایر طرح‌های مشابه مورد توجه واقع شود. همچنین همانطور که در قانون برنامه پنجم توسعه نیز بحث کاهش تصدی‌گری دولت، استفاده از فضای رقابتی و بحث کلیدی خرید راهبردی خدمات مطرح است، لازم است از ظرفیت‌های بخش خصوصی که در ارایه خدمات سرپایی به ویژه در شهرهای بزرگ و استان‌ها از جایگاه ویژه و بی‌بدیلی برخوردار هستند، حداکثر استفاده به عمل آید.
قائم مقام سازمان نظام پزشکی در پایان تاکید کرد: در استان‌هایی که قرار است طرح پزشک خانواده تسری یابد چه در زمینه مشورت در حوزه سیاستگذاری و چه در ابعاد اجرایی، پایش و نظارت، لازم است نظرات سازمان نظام پزشکی مربوطه اخذ شود و نظام پزشکی‌های شهرستان‌ها از بازیگران اصلی این حوزه باشند؛ چرا که به نظر می‌رسد نظام پزشکی‌ها تاثیر بسزایی در امکان افزایش کارایی و تحقق عملیاتی طرح‌های نظام سلامت خواهند داشت.